Đi lễ chùa có nên đặt tiền lẻ hay không và cách đặt tiền lẻ khi đi lễ
Đi lễ chùa có nên đặt tiền lẻ hay không và cách đặt tiền lẻ khi đi lễ chùa như thế nào là đúng, đang là câu hỏi và cũng là vấn đề mà người dân Việt chúng ta cần biết.
Ngày hôm nay, chúng tôi có cuộc trao đổi với 5 vị gồm: Thượng tọa Thích Chiếu Huệ, Trưởng ban Hoằng pháp Ban Trị sự Phật giáo TP Hà Nội, Hòa thượng Thích Thanh Nhã – Phó Trưởng Ban thường trực Ban Nghi lễ Trung ương GHPGVN, Bà Vi Thanh Hoài – Phó Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở cho biết, hàng năm Bộ VHTT&DL, Nhà sử học Lê Văn Lan và GS Trần Lâm Biền, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian, tín ngưỡng tôn giáo Việt Nam về vấn đề đặt tiền lẻ khi đi lễ thì nhận được các ý kiến sau.
Đi lễ chùa có nên đặt tiền lẻ hay không
Hiện nay, tại rất nhiều ngôi chùa, dễ dàng bắt gặp hình ảnh người dân đi lễ rải tiền công đức (là những đồng tiền lẻ) ở khắp nơi trong chùa, từ các ban thờ ở Tam bảo đến vườn hoa, giếng nước, thậm chí nhét vào tận tay, đặt dưới chân tượng Phật… tạo ra những hình ảnh phản cảm ở nơi thờ tự vốn được coi là chốn tôn nghiêm.
Thượng tọa Thích Chiếu Huệ, Trưởng ban hoằng pháp Ban Trị sự Phật giáo TP Hà Nội:
“Việc đi lễ chùa, hay các địa điểm tín ngưỡng, thánh tích của người Việt vào những ngày đầu tháng, ngày rằm hay vào đầu xuân năm mới là một nét đẹp văn hóa cần được giữ gìn. Tuy nhiên, người dân đi lễ hiện nay cũng có nhiều mục đích khác nhau. Có người đi lễ để mong tìm được sự thanh thản, có người lại mưu cầu nhiều mục đích khác nhau. Việc bày tỏ những ước nguyện lên bậc bề trên là điều chính đáng nhưng để thực hiện điều đó thế nào thì không phải ai cũng hiểu rõ.
Việc người dân để tiền lên ban thờ, gài tiền vào tay tượng, ở các giỏ lễ là hình ảnh rất xấu, không đúng với văn hóa tín ngưỡng của người Việt. Hiện nay, người dân cũng có hình thức “cúng dường”, tức là đặt tiền lễ lên Tam Bảo để cúng. Nhưng tôi cho rằng với một người hiểu đạo Phật thì không ai làm thế. Không nên đặt tiền lên ban thờ, hành động đó không khác gì “mua – bán” thần, phật.
Theo Hòa thượng Thích Thanh Nhã – Phó Trưởng Ban thường trực Ban Nghi lễ Trung ương GHPGVN, việc người dân đi lễ đặt tiền công đức, còn gọi là tiền giọt dầu là một truyền thống văn hóa lâu đời, thể hiện lòng thành của người dân khi đi lễ chùa với mong muốn đóng góp vào việc tu bổ tôn tạo di tích, duy trì hoạt động của nhà chùa, đóng góp vào các hoạt động từ thiện…
Nhưng hiện nay, việc làm này đã làm biến tướng đi truyền thống văn hóa lâu đời bằng những quan niệm sai lầm rằng, đặt tiền lẻ (hay còn gọi là tiền “giọt dầu”) vào các mâm lễ thì Phật mới chứng giám “lòng thành”, càng rải nhiều tiền thì càng được thần, Phật ban nhiều lộc. Với suy nghĩ đầy tính thực dụng, “trần sao âm vậy” ấy, cho đến nay, dù đã được ban quản lý các chùa hướng dẫn cách đặt lễ nhưng nhiều người vẫn cố tình rải tiền “vô tội vạ” từ các ban thờ ở Tam bảo đến vườn hoa, giếng nước, thậm chí gài tiền vào tay Phật, đặt dưới chân tượng Phật, gốc cây…đây không khác gì không khác gì hối lộ, mua bán thần Phật. Đây là hình ảnh rất xấu, không đúng với văn hóa tín ngưỡng của người Việt.
Chốn tâm linh là nơi để con người hướng thiện, tìm thấy sự thanh thản chứ không phải là nơi có thể làm cho ai đó giàu có hơn, thành đạt hơn. Cửa chùa không phải là nơi để xin xỏ, đổi chác, cầu xin những điều thực dụng như “buôn may bán đắt”, “công thành danh toại”… Cần thấu hiểu đạo Phật để hiểu rất rõ luật nhân – quả của Phật giáo, không có gì là tự dưng mà có, nếu không cố gắng từ bản thân.
Bà Vi Thanh Hoài – Phó Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở cho biết, hàng năm Bộ VHTT&DL có công văn hướng dẫn, phối hợp với các địa phương trong công tác tổ chức lễ hội, cụ thể là Ban quản lí các di tích, các đình đền chùa có trách nhiệm tuyên truyền, vận động nâng cao ý thức của nhân dân khi tham gia lễ hội, để hạn chế việc người dân đặt tiền công đức không đúng nơi quy định.
Theo báo cáo của các địa phương, việc thực hiện cũng có chuyển biến theo chiều hướng tích cực, nhưng một số hiện tượng xấu vẫn chưa được khắc phục triệt để, nhất là những khi lượng người đi lễ quá đông, vẫn còn xảy ra những hình ảnh phản cảm như việc người dân chen lấn, xô đẩy, đặt tiền lẻ lên các ban thờ, đặt tiền công đức không đúng nơi quy định.
Chia sẻ về vấn đề này, Hòa thượng Thích Thanh Nhã – Phó Trưởng Ban thường trực Ban Nghi lễ Trung ương GHPGVN cho biết: “Người dân đi lễ chùa có truyền thống công đức, cúng dường Tam bảo, tùy duyên công quả để tạo phúc cho gia đình. Tuy nhiên, việc rải tiền lẻ lên ban thờ là một hành động sai lầm vì cúng đức Phật là cúng hương đèn, hoa quả.”
Hành vi ứng xử đó của người đi lễ vô hình chung làm mất đi hình ảnh tôn nghiêm của chốn thờ tự.
Nhiều người đi lễ chỉ biết cầu thế nọ thế kia, hành động rải tiền lẻ khắp nơi không chỉ khiến ngôi chùa mất đi sự tôn nghiêm, thanh tịnh mà còn gây mất an ninh, tạo điều kiện cho những đối tượng xấu trộm cắp.
Chưa biết họ tu tập lễ bái thế nào nhưng việc rải tiền lẻ như thế là một hành động sai lầm, Hòa thượng Thích Thanh Nhã nhấn mạnh.
Nhà sử học Lê Văn Lan cho rằng đặt tiền lên ban thờ, xin lộc hay giành lộc, cướp lộc, là biến tướng của việc đi lễ chùa thời nay.
Ông nhấn mạnh, cửa chùa không phải là nơi xin cho, mua bán. Chính tâm lý “xin – cho”, hằn sâu vào ý thức của nhiều người ở đời thực nên cũng bị lây lan sang cả đời sống tâm linh. Họ cầu xin những điều rất thực dụng như “buôn may bán đắt”.
Nhà sử học nổi tiếng tỏ ra thất vọng và lo ngại về cách mà nhiều người Việt đi lễ thời nay. “Bây giờ người ta đi chùa không phải để thỏa mãn nhu cầu tâm linh, hướng về cõi thiện, cõi phật mà để ăn mặc sang trọng, khoe mẽ, mang tiền đến cài vào tay phật rồi cúng bái đồ xa xỉ, tốn kém. Đấy là biến tướng của việc đi chùa ngày nay”.
Còn GS Trần Lâm Biền, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian, tín ngưỡng tôn giáo Việt Nam nhấn mạnh, suy nghĩ “tốt lễ dễ kêu” là quan niệm sai lầm, tầm thường của nhiều người.
Chính suy nghĩ “trần sao âm vậy” là điều dễ nảy sinh trong tâm lý của người đi lễ. Nó xuất phát từ lòng tham, những đố kỵ trong đời sống, thấy người khác có gì thì mình phải có hơn. Với tâm thế ấy, suy nghĩ ấy khi đi lễ chùa, cùng hành động gài tiền lẻ vào lễ, chẳng khác nào hối lộ thần, Phật. Đó là điều cấm kỵ. Chưa kể, hành động bon chen, cố gài, nhét tiền vào lễ rất phản cảm, xấu xí, thiếu văn hóa, chưa kể có nhiều đồng tiền lẻ đã được dùng qua tay bao người, khi đặt tiền, đặc biệt là tiền lẻ lên ban thờ không khác gì mang thứ tầm thường của trần gian dâng lên thần, Phật.
Đi lễ không thành tâm, chỉ nghĩ đến vật chất thì còn… phải tội hơn. Những nơi đình, đền, chùa là chốn tâm linh, thanh tịnh – nơi để người dân đến tìm thấy sự thanh thản, an yên chứ không phải nơi xô bồ, đổi chác, xin xỏ vật chất. Cần ngăn chặn những hành vi tại cửa đình, chùa trong mùa lễ hội như: rải tiền lẻ, xoa đầu tượng, xin xỏ vật chất một cách tham lam, ….
Biện pháp ngăn chặn đặt tiền lẻ
Trong hội nghị triển khai công tác tổ chức lễ hội năm 2019 vừa diễn ra tại Bộ VH,TT&DL, Thứ trưởng Bộ VH,TT&DL Trịnh Thị Thủy nhận định, công tác tổ chức lễ hội những năm qua có nhiều chuyển biến, nhưng một số hiện tượng xấu vẫn chưa được khắc phục triệt để, như tình trạng đổi tiền lẻ đi lễ chùa với giá chênh lệch cao. Nhiều hình ảnh phản cảm, chưa đẹp của người đi lễ còn diễn ra, như việc người dân chen lấn, xô đẩy để đặt tiền lẻ lên các ban thờ, đặt tiền công đức không đúng nơi quy định…
Những năm qua, Bộ VH,TT&DL cũng phối hợp với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức của nhân dân khi tham gia lễ hội, đặc biệt là sử dụng tiền có mệnh giá nhỏ để đi lễ.
Cụ thể là nhiều năm nay, vào mỗi dịp Tết, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng đã không phát hành những loại tiền mệnh giá nhỏ, như các loại mệnh giá 1000 đồng, 2000 đồng, 5000 đồng. Việc làm này được xem là giải pháp tình thế, góp phần hạn chế người dân sử dụng tiền lẻ không đúng mục đích.
Nhưng nếu hy vọng vào giải pháp tình thế này thì sẽ rất lâu nữa người dân Việt mới bỏ được thói quen đặt tiền lẻ khi đi chùa. Bởi ý thức người đi lễ mới là quyết định. Việc hạn chế tiền lẻ phải đi đôi với việc tuyên truyền nâng cao ý thức người đi lễ, để họ thấu hiểu đạo Phật để hiểu rõ luật nhân – quả của Phật giáo, chẳng gì là tự dưng mà có nếu không cố gắng, những điều mà họ bày tỏ mong muốn giống như là lời phát nguyện để tự bản thân phấn đấu hơn mà thôi.
Cách đặt tiền lẻ khi đi lễ chùa
Theo Hòa thượng Thích Thanh Nhã, người đi lễ chùa cần nâng cao ý thức, không hùa theo đám đông để giữ cho chùa chiền được tôn nghiêm, thanh tịnh. Tiền công đức nên được đặt vào hòm công đức hoặc gửi ở các bàn ghi công đức được bố trí tại các chùa.
Đây vừa là hành động có văn hóa, thể hiện được sự thành kính, vừa tránh được tình trạng lộn xộn, để tiền công đức được bảo quản và sử dụng đúng mục đích.
Theo Thượng tọa Thích Chiếu Huệ khuyên bà con, phật tử nếu có lòng muốn đóng góp cho nhà chùa thì hãy bỏ vào hòm công đức hoặc gửi lại ban quản lý đền, chùa ghi sổ công đức. Đây vừa là hành động có văn hóa, vừa tránh được tình trạng lộn xộn, thậm chí là trộm cắp xảy ra ở nơi thờ tự.
Qua bài viết chúng tôi muốn gửi một thông điệp tới người dân Việt, hãy là người đầu tiên hiểu rõ vấn đề đi lễ chùa có nên đặt tiền lẻ hay không và cách đặt tiền lẻ khi đi lễ, để góp phần mang đến sự thanh tịnh vốn có của chốn linh thiêng.
>>> Xem thêm
– Cách tìm phương hướng đẹp và hợp với mệnh của mình
– Bài cúng Thanh Minh ngoài mộ
– Bài văn khấn thần tài chuẩn nhất mang lại nhiều may mắn tài lộc
